هر کشور و هر فرهنگی در جهان یک سبک معماری مخصوص به خود برای بافت شهری دارد. در ادامه میخواهیم درباره سبک های معماری ایرانی با شما صحبت کنیم. برترین معماری کشورمان را در سازههایی مانند عالی قاپو، خانه بروجردیها، تخت جمشید، سی و سه پل، باغ فین کاشان، چهل ستون و میدان نقش جهان مشاهده کرد.این حجم اصالت در معماری تنها در دستان هنرمند ایرانیان به چشم میخورد.
هر کدام از سبکهای معماری ایران در یک دوره خاصی از تاریخ شکل گرفتهاند و در آن زمان محبوبیت خود را نشان دادند. اما هر معماری داخلی و نمای بیرونی آن با دلایل خاصی ساخته میشد که حتی مواردی از آنها برای بیشتر شدن آسایش افراد پدید میآمد.
اگر بخواهیم مثالی در این باب زده باشیم، باید به پنجرههای رنگی در سازههای قدیمی اشاره کنیم. با رنگی کردن پنجرهها از ورود آفتاب سوزان به داخل خانه جلوگیری میشدو به این ترتیب چشم افراد با آفتاب شدید در داخل سازه اذیت نمیشد.
سبک معماری پارسی
یکی از تاریخیترین سبکهای معماری در ایران، سبک معماری پارسی است. نمونههای آن را میتوانید در سازههای تخت جمشید، آرامگاه کورش، کاخ آپادانا، پاسارگاد و نقش رستم ببینید.
بسیاری از تاریخشناسان بر این باورند که این سبک از زمان هخامنشیان تا زمان حمله اسکندر مقدونی در ایران رواج داشته است. برای این سبک، سازهها را بر روی سکویی میساختند و به محوطهسازی آن اهمیت میدادند. فضاهای داخلی سازه به سنگهای لعابدار تزیین میشد و داخل و بیرون آن را ستونهای بلند و زیبا میساختند.
معماری خراسانی
همانطور که از نام این سبک پیداست، در خراسان شکل گرفت. این سبک در سده اول تا چهارم شمسی رواج داشت. مسجدها نمونه بارز معماری ایرانی به سبک معماری خراسانی است. این سبک را در معماری ساخت بم کرمان، سد امیر شیراز، مسجد جامع ابرقو، میبد، اردستان، اصفهان و فهرج نیز را مشاهده خواهید کرد. این نوع معماری معمولا با تزیینات پوشش غریبه بوده و رویه آن با کاهگل و کاملا ساده است.
معماری ایرانی با سبک رازی
شروع این سبک طراحی داخلی ساختمان از شهرهای شمالی کشور انجام شد و به شهر ری رسید. اثرات این سبک معماری را در زمانهای خوارزمشاهیان، سلجوقیان، آل بویه و اتابکان میتوان مشاهده کرد. اما تعداد زیادی از آنها توسط محمود غزنوی غارت شد.
در دوره پیش از اسلام، برای ساخت نماها از طراحی ایوان استفاده میکردند. در دوره سبک رازی، به ساخت ایوان نیز توجه دوبارهای شد. گنبد قابوس، مسجد جامع زواره، گنبد سرخه مراغه، مسجد جامع اصفهان، مسجد جامع اردستان از نمونه معماریهای سبک رازی هستند.
سبک آذری
در 2 دوره پایتخت شدن مراغه و سمرقند، سبک آذری محبوب شد. در این ایام، کار ساخت سازهها رونق گرفته بود و لازم شد که ساختمانهای زیادی در مدت کوتاهی ساخته شود. هندسه در سبک آذری مفهوم عمیقتری پیدا کرد. برای ساخت نماها با این سبک، از مصالحی مانند خشت، آجر و سنگ استفاده میشد. پس از ساخت بنا برای طراحی نمای آن تصمیمگیری میکردند.
پس از مدتی بجای استفاده از آجر در این سبک، از سفال لعابدار با طرحهای کاشی هفت رنگ استفاده میشد. مسجد جامع ورامین، مسجد گوهرشاد، مسجد کبود تبریز، مسجد جامع یزد، مسجد بی بی خانم سمرقند و … با استفاده از سبک آذری ساخته شدند.
سبک اصفهانی
مبدا این شیوه از سازه سازی، در اصفهان نبوده، اما به دلیل این که در شهر اصفهان رونق پیدا کرده و تعداد زیادی ساختمان با این سبک خاص در این شهر ساخته شد، نام آن را سبک اصفهانی در معماری ایرانی نهادند. در این سبک، طرحها سادهتر شدند و حتی به نظر برخی از معماران، کیفیت سازهها در این سبک افت کرد.
مسجد امام اصفهان، مدرسه خان شیراز، مجموعه گنجعلی خان، هشت بهشت، چهلستون، مدرسه چهار باغ اصفهان، مسجد آقا بزرگ کاشان و … از نمونههای سبک اصفهانی هستند.